Buitengewoon onderwijs: in strijd met de mensenrechten?!

Het mediaknipsel dat ik gekozen heb, is een artikel van 7 oktober 2022 uit De Standaard.

De titel van het artikel luidt: "Buitengewoon onderwijs is in strijd met de mensenrechten".

De auteur van het artikel, Stijn Kerkhofs, is werkzaam als Teamcoördinator Ondersteunings­netwerk regio West-Brabant-Brussel.

Om eerlijk te zijn greep de titel van het artikel mij onmiddellijk naar de keel, omdat buitengewoon onderwijs voor mij geen 'ver van mijn bed show' is. Benieuwd naar mijn verhaal bij het artikel? Lees dan zeker verder.

Geen ver van mijn bed show, hoezo dan? Wel, mijn zus zat in het buitengewoon onderwijs. Hetzelfde buitengewoon onderwijs dat in strijd zou zijn met de mensenrechten, volgens het artikel.

Mijn zus startte als kleuter in het reguliere onderwijs, op dezelfde school waar ikzelf al in de derde kleuterklas zat. Ze dubbelde in de derde kleuterklas. Als verklaring werd er gegeven dat ze in december geboren is en daarom een jaar achterloopt op de oudere kindjes in haar klas.

Het zou beter zijn voor haar ontwikkeling als ze nog wat langer in de kleuterklas kan blijven, zodat ze extra goed voorbereid aan het o-zo-belangrijke eerste leerjaar kan starten.

Na dat tweede jaar in de derde kleuterklas startte ze vol goede moed aan het eerste leerjaar. Dat ging moeizaam. Voor haar waren zaken die je 'gewoon moet kennen' en 'onder de knie hebben' moeilijk. Dat ging van het alfabet, tot maanden van het jaar, seizoenen, klok lezen,... Op het einde van het eerste leerjaar mocht ze overgaan naar het tweede leerjaar, maar al snel bleek dat de maaltafels er niet meer bijgingen. Haar emmer zat vol en er paste geen extra leerstof meer in. Zij had nog elke dag moeite met het verwerken van al de leerstof die ze in het eerste leerjaar had gezien.

Er kwamen gesprekken met de klasleraar, de directie en het CLB. Vanuit het CLB werden er verschillende onderzoeken gedaan naar dyslexie, dyscalculie en een intelligentietest. Er volgde het advies om naar het buitengewoon onderwijs te gaan, type 8. Een bijkomend advies was om naar een logopediste te gaan die haar kon ondersteunen op vlak van taalontwikkeling.

Type 8 is er voor "kinderen met ernstige leerstoornis. Het gaat dus over normaal begaafde leerlingen met een normaal gehoor- en gezichtsvermogen die stoornissen hebben in de taalontwikkeling of het leren spreken en/of bij het leren lezen, schrijven en rekenen".

"Voor een kind van 7 à 8 jaar is dat een lijdensweg die nooit had mogen starten."

Wat betekende dat dan voor haar, voor mijn ouders en voor ons gezin?

Zij kreeg de ondersteuning en extra begeleiding die ze nodig had. In kleine klasgroepen, een aangepast tempo voor verwerking van de leerstof, logopedie op school,... Al heeft ze daar in mijn ogen een héél hoge prijs voor moeten betalen. Eerst en vooral moest ze al haar vrienden en vriendinnen achterlaten voor een nieuwe school. De reguliere school op minder dan 1 km van onze woonplaats. In plaats daarvan kwam de nieuwe, buitengewone school. 's Ochtends een uur op de bus voor school, 's avonds een uur op de bus na school.

Daarnaast verliep het maken van nieuwe vrienden in het buitengewoon onderwijs heel moeilijk. Ze werd heel zwaar gepest, er waren ernstige incidenten van agressie tegen haar,.. mijn ouders besloten haar twee jaar later opnieuw van school te halen. Ze zochten en vonden een nieuwe school in het buitengewoon onderwijs, nóg verder weg van onze woonplaats.

Het is uiteindelijk goed gekomen op die nieuwe school, maar het traject heeft bloed, zweet en héél veel tranen gekost. Voor een kind van 7 à 8 jaar is dat een lijdensweg die nooit had mogen starten. Het gevoel anders te zijn, niet mee te kunnen met de rest, het gevoel om niet thuis te horen op een 'gewone' school en geen 'aansluiting' te vinden in een buitengewone school.

Het buiten­gewoon onderwijs is geen magische plek: het biedt om­kadering, deskundigheid en visie. Dat die dingen deels ontbreken in het ­regulier onderwijs, is een ernstige ­systeemfout.

Ik heb het leed gezien, buiten de schooluren, van het traject naar het buitengewoon onderwijs. Dat waarschijnlijk ook de reden is waarom de titel van dit artikel mij zo naar de keel greep. Tegelijkertijd besef ik ook dat haar traject daarom niet voor iedereen in het buitengewoon onderwijs zo hoeft te zijn.

Het is niet allemaal en zeker niet voor iedereen kommer en kwel, maar ik kan mij wel vinden in wat Stijn Kerkhofs hier schrijft: "Toch kun je ouders moeilijk verwijten dat ze ervoor kiezen hun kind naar het buitengewoon onderwijs te ­sturen. In de praktijk kunnen die scholen inderdaad vaak beter aan hun noden tegemoetgekomen dan ­scholen voor gewoon onderwijs. De vraag is hoe dat komt. Het buiten­gewoon onderwijs is geen magische plek: het biedt om­kadering, deskundigheid en visie. Dat die dingen deels ontbreken in het ­regulier onderwijs, is een ernstige ­systeemfout. Om inclusief onderwijs te realiseren, moet je het gewoon ­onderwijs zo sterk ­maken dat het buitengewoon onderwijs overbodig wordt."

---

Na het lezen van het artikel en het neerschrijven van het verhaal over mijn zus besef ik opnieuw hoe belangrijk onderwijs is voor kinderen en jongeren. Het besef welke impact onderwijs heeft op hun leven en hoe ervaringen met het onderwijssysteem, scholen, leerkrachten, leerlingen,... hun leven verder bepalen.

Wij gaan als leerkracht voor een stuk mee bouwen aan de toekomst van leerlingen. Wij gaan voor een stuk bepalen hoe zij naar de wereld kijken. Wij kunnen hen begeleiden en ondersteunen, zodat zij hun eigen weg kunnen vinden en kunnen groeien vanuit de ervaringen die ze opdoen.

"Als leraar kan je écht het verschil maken voor leerlingen."

We kunnen hen begripvol leren zijn en leren om er voor elkaar te zijn door zelf het goede voorbeeld te geven. Door een warm klasklimaat te creëren, door te luisteren, door verbinding met hen te maken.

Als leraar kan je écht een verschil maken voor leerlingen, zowel in positieve als in negatieve zin. Laten we er met z'n allen naar streven dat alleen het beste goed genoeg is voor onze leerlingen. Dat élke leerling, met of zonder beperking, recht heeft op kwalitatief onderwijs en waarbij het reguliere onderwijs zó sterk is dat het buitengewoon onderwijs overbodig wordt.